Sɔ̀sɔ fɛ̀ kɔ̀ nɛgɛ dɔ̄ sɔ̀sɔ ni bulu sɔ̀sɔ – Kurczak w sosie orzechowym
(Tradycyjny przepis Bambara / Malinké)

Danie przodków przygotowywane według autentycznych metod i umiejętności regionu Manding – tradycja przekazywana ustnie.

W kulturze Bambara i Malinké w Mali gotowanie to nie tylko codzienna czynność: to przekazywanie pamięci, więzi społecznych i relacji z ziemią. Przygotowanie potrawy takiej jak kurczak w sosie orzechowym lub sosie z liści to odgrywanie dawnych gestów w rytmie moździerza, ognia i pór roku.

Tradycyjny kurczak w sosie orzechowym

Składniki (domowej roboty lub pochodzące z rolnictwa rodzinnego):

• 1 kurczak lokalny (często hodowany na wolnym wybiegu, o bardziej zwartej i smaczniejszej mięsie)

• Niesolone orzeszki ziemne, uprażone i zmielone (lub ręcznie robiona pasta orzechowa)

• 1–2 lokalne cebule (opcjonalnie, w zależności od dostępności)

• 2–3 świeże lub suszone papryczki chili (całe, dla aromatu, niekoniecznie bardzo ostre)

• 1 łyżka soli naturalnej lub kamiennej

• Liście laurowe afrykańskie, jeśli dostępne

• Woda ze studni lub źródła

• Gotowanie na ogniu drewnianym lub na palenisku z trzema kamieniami

Sposób przygotowania:

1. Przygotowanie kurczaka
   Po ubiciu kurczak jest oskubany, opalony nad ogniem, wypatroszony i umyty.
   Następnie kroi się go na kawałki i lekko podsmaża na sucho w żeliwnym lub glinianym garnku, co pozwala skoncentrować soki.

2. Przygotowanie pasty orzechowej
   Orzeszki są suchoprażone, ostudzone, a następnie długo ucierane w drewnianym moździerzu aż do uzyskania oleistej pasty. To wymaga wprawy: zbyt długie ucieranie powoduje gorycz, za krótkie uniemożliwia prawidłowe związanie sosu.

3. Gotowanie sosu
   Do garnka wkłada się kurczaka, trochę wody, papryczkę i sól. Dusimy na wolnym ogniu.
   Dodajemy rozgniecioną cebulę (opcjonalnie).
   Gdy mięso jest w połowie ugotowane, dodajemy pastę orzechową rozcieńczoną ciepłą wodą.
   Gotujemy długo na małym ogniu, aż sos zgęstnieje, a naturalny olej z orzechów wypłynie na wierzch – to znak, że potrawa jest gotowa.

Tradycyjne dodatki:

• To (ciasto z prosa lub sorgo gotowane na parze i mieszane)

• Fonio, starożytne zboże coraz bardziej doceniane

• Lokalny ryż gotowany na parze (rzadki w dawnych czasach, ale używany przez niektóre społeczności nad rzeką)

2. Kurczak w sosie z liści (lokalne zielone liście)

Przepis popularny szczególnie na wsiach podczas pory deszczowej, gdy jest dużo zielonych liści. Może być również wegetariański, ale kurczak jest często używany w dni świąteczne.

Tradycyjne liście:

• Liście batata (słodkiego ziemniaka)

• Liście orzeszków ziemnych

• Liście manioku (w niektórych regionach)

• Czasami liście fasoli lub baobabu (w zależności od sezonu)

Składniki:

• 1 lokalny kurczak

• 2 garście świeżych liści (umyte i odsączone)

• 1–2 papryczki chili

• Sól

• Mielone orzeszki ziemne (opcjonalnie, dla kremowości)

• Mielona cebula (opcjonalnie)

Przygotowanie:

1. Przygotowanie liści:
   Liście są starannie myte, a następnie tłuczone w moździerzu na grubą pastę.
   Niektóre społeczności gotują liście kilka minut, by usunąć gorycz, szczególnie liście manioku.

2. Gotowanie kurczaka:
   Tak jak w przypadku sosu orzechowego, kurczak jest wstępnie gotowany z solą, chili i odrobiną cebuli.

3. Dodanie liści:
   Do garnka dodaje się rozgniecione liście.
   Można dodać trochę pasty orzechowej, by zagęścić sos.
   Gotuje się powoli, aż sos zgęstnieje, a liście dobrze rozpadną się w płynie.

Symbolika kulturowa:

Te potrawy serwuje się ważnym gościom podczas świąt i wielkich uroczystości rodzinnych.

Orzeszki ziemne symbolizują bogactwo ziemi i siłę odżywczą kobiet (które je uprawiają, zbierają i przetwarzają).

Lokalne kurczaki są zwykle hodowane przez kobiety, a ich spożycie jest oznaką honoru.